دکتر محمدجعفر طالب پور

 

استعمال دخانیات بین دختران 15 تا 25 ساله افزایش یافته است

استفاده از سیگار و دیگر انواع دخانیات، ابتدا به صورت یک موضوع جذاب تلقی می‌شد و به عنوان یک تفنن غربی وارد جامعه ما شد. ولی در فرهنگ ایرانی مصرف دخانیات همواره یک رفتار مردانه تلقی می‌شده به همین دلیل همیشه از سوی جامعه، غیر از بدی خود سیگار، مصرف آن توسط زنان زشتی مضاعفی را به دنبال داشت. این حرکت از دید فرهنگ عامه زشت، قبیح و دور از شرع و عرف تلقی می‌گردید. به طوری که در فیلم‌های ایرانی، زنانی که شخصیت‌های منفی یا فاسد و درمانده داشتند، همواره سیگار مصرف می‌کردند.
به‌تدریج سیگار کشیدن که یک تفنن و نشانه‌ای از فرهنگ یا تجدد وارداتی توسط تحصیل‌کردگان فرنگ رفته بود، به صورت عادی و اعتیادی خطرناک در بین زنان و دختران نمود پیدا کرد. به گونه‌ای که آمار تکان‌دهنده افزایش مرگ و میر و عوارض ناشی از سیگار در زنان، گواهی بر این ادعاست. تعدادی از زنان در سایه‌ی زن‌سالاری و نزدیک شدن به جامعه مردان، راهی جز خودنمایی توسط سیگار کشیدن ندارند. این مساله به‌خصوص در بین زنان و دخترانی که وارد محیط‌های کاری و تحصیلی و دانشگاهی می‌شوند، چشمگیرتر است. اکنون ما شاهد این جریان و افزایش بی‌سابقه آمار در دختران دانشجوی سیگاری هستیم. این مساله وقتی حساسیت خود را نشان می‌دهد که بدانیم مصرف دخانیات، شایع‌ترین علت قابل پیشگیری مرگ و میر در زنان می‌باشد. ناقوس مرگ برای زنان معتاد به دخانیات، 14 سال زودتر به صدا درمی‌آید، اگر مصرف سیگار در زنان و دختران جوان را با نگاهی متفاوت بررسی کنیم، می‌بینیم که این سکانداران خانواده و این مادران فردا، چگونه با مصرف دخانیات نه تنها خانواده، بلکه جامعه را نیز دچار مشکل می‌کنند. افزایش استعمال دخانیات در میان دختران جوان که مادران فردا می‌باشند، تهدیدی جدی برای نسل آینده است. این درحالی است که سن استعمال دخانیات در دختران کاهش یافته و طبق آمار، مصرف سیگار و دیگر انواع دخانیات مانند قلیان، در مکان‌های عمومی و پارک‌ها توسط دختران روندی رو به رشد دارد و با این رشد روزافزون مصرف دخانیات از سوی زنان و دختران، در آینده‌ی نزدیک با یک همه‌گیری سرطان ریه در زنان جوان روبه‌رو خواهیم شد. زیرا زنان سیگاری در برابر مردان سیگاری شانس ابتلای بیشتری به سرطان ریه را دارند. آمار نشان داده که سرطان ریه حتی بیش از سرطان سینه جان زنان را در معرض تهدید قرار می‌دهد. از سوی دیگر زنان سیگاری بیشتر در معرض حملات قلبی، انواع سرطان‌ها و مشکلات دهان و ریه قرار دارند.
تقبیح سیگار در زنان، علاوه بر تاکید روی مضرات بدنی آن، به خاطر هنجارهای اجتماعی و مشکلات فرهنگی ثانویه آن نیز جای بحث دارد. زیرا واکنش مردم و انظار عمومی درباره سیگار کشیدن یک زن بسیار متفاوت با سیگار کشیدن یک مرد است. زنانی که در مجامع و اماکن عمومی به مصرف دخانیات مبادرت می‌ورزند، همیشه مورد بدبینی و قضاوت‌های نادرست قرار می‌گیرند، قضاوت مردم در مورد زنان و دختران سیگاری، در بسیاری از موارد بسیار بی‌رحمانه و دور از انصاف است. به گونه‌ای که عوارض درازمدت آن، شاید از عوارض جسمی و بدنی مصرف سیگار بیشتر باشد.
75 درصد زنان سیگاری، از سیگارهای به اصطلاح ملایم و فیلتر سفید و 80 درصد آنها از سیگارهای خارجی استفاده می‌کنند. ظاهرا سفیدی فیلتر، این برداشت را که سیگار پاک و بدون ضرر است، در فرد ایجاد می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد شرکت‌های دخانی بسیار زیرکانه افراد را برای خرید محصولات خود فریب می‌دهند. البته در این مورد نقش فرد فریب‌خورده نیز بی‌تاثیر نیست.
پدیده سیگارکشی دختران و زنان جوان
استعمال دخانیات بین دختران 15 تا 25 ساله افزایش یافته است؛ به طوری که 7/2 درصد آنها سیگاری‌اند و بر طبق آمار 5 درصد دختران دانشجوی دانشگاه‌های تهران مبادرت به مصرف دخانیات می‌کنند.
دخترانی که پیش از ورود به دانشگاه و محیط‌های بیرون از منزل، از سوی خانواده تحت فشار و کنترل بوده‌اند، با ورود به محیطی باز و بزرگ‌تر از محیط رشد قبلی و به دست آوردن آزادی که پیش از این نداشته‌اند، سعی می‌کنند متفاوت از گذشته زندگی کنند و به اصطلاح امروزی شوند و با مصرف دخانیات، خود را از اتهام امل بودن و طرد از طرف دوستان متجدد، محفوظ می‌دارند.
رابطه‌ی سیگار و قلب در زنان
زنان سیگاری 6 برابر بیشتر از زنان سیگاری در معرض حمله قلبی قرار دارند. آثار منفی مصرف دخانیات در میان زنان بسیار شایع‌تر و شدیدتر است به طوری که مصرف تعداد اندکی سیگار (کمتر از 4 عدد) در زنان، باعث 5 برابر شدن مرگ و میر به علت بیماری‌های قلبی می‌گردد، این مرگ و میر در مردان تا سه برابر گزارش شده است.
سیگار و قرص‌های ضدبارداری
مصرف همزمان قرص‌های ضدبارداری و سیگار شانس بروز سرطان را بیشتر می‌کند. با آنکه شیوع سرطان ریه در مردان بیشتر است، ولی به دلیل وجود هورمون‌های زنان، سیگار تغییرات زیادی روی سلول‌های زنان سیگاری ایجاد می‌کند. این شیوع در زنان سیگاری بیشتر از مردان سیگاری است.
اثر سیگار برروی مسائل هورمونی زنان
مصرف سیگار باعث افزایش علائم و عوارض سندرم قبل از عادت ماهیانه می‌گردد. این بیماری 7تا 10 روز پیش از پریود شروع شده و با شروع پریود، خاتمه می‌یابد. علائم و عوارض سندرم پیش‌ از پریود شامل سردرد، ورم بدن، افسردگی و اختلال خلقی و درد می‌باشد.
مصرف دخانیات همچنین باعث تغییر در سیر طبیعی قاعدگی می‌گردد. در زنان سیگاری قاعدگی نامرتب، درد، غیرطبیعی بودن زمان قطع و یائسگی زودرس شایع‌تر است. این مسائل به علت اثرات سیگار روی هورمون‌ها و نیز اختلال خون‌رسانی در اعضا می‌باشد. جالب اینکه با افزایش مصرف سیگار، زمان فرا رسیدن یائسگی زودرس، جلو می‌افتد.
سیگار و مفاصل و استخوان‌ها
زنان سیگاری در معرض شکستگی مفصل ران و پا قرار داشته و نیز به شدت در معرض خطر روماتیسم مفصلی قرار دارند.
سیگار و بارداری
زنان اغلب طی دوران بارداری، سیگار خود را ترک می‌کنند ولی اکثر آنها (حدود 70 درصد) بعد از یک سال، دوباره شروع می‌کنند.
زنان سیگاری بیشتر از زنان غیرسیگاری در معرض خطر سقط خودبخود، زایمان زودرس، مرده‌زایی، حاملگی خارج رحمی و مشکلات خاص دوران بارداری به ویژه مسمومیت بارداری هستند.
کشیدن سیگار، عبور تخمک‌ها از راه مجرای فالوپ از تخمدان به رحم را مشکل‌تر می‌کند. این موضوع به دلیل کاهش حرکت مژک‌ها می‌باشد که در نتیجه شانس باردار شدن کمتر می‌شود.
در مادران سیگاری بعد از هر بار سیگار کشیدن، ضربان قلب جنین بالا می‌رود. این مساله احتمالا به دلیل اثرات نیکوتین روی جنین و نیز کاهش اکسیژن خونی که از طریق بند ناف وارد بدن جنین می‌شود، صورت می‌گیرد که باعث فشار به قلب جنین شده و در درازمدت با تداوم مصرف سیگار توسط مادر منجر به بزرگی قلب جنین و اختلال در اعصاب تنظیم‌کننده‌ی جریان خون می‌گردد.
در خانم‌های سیگاری، زایمان زودرس و عقب‌افتادگی ذهنی کودک بیشتر از موارد مشابه در زنان غیرسیگاری می‌باشد. نیکوتین به عنوان یک ماده سمی روی ارگانیسم‌های مادر و در نتیجه جنین، اثر نامطلوبی دارد. گاها ممکن است این عوارض تا دوران بلوغ مخفی بمانند و پس از آن علائم بیماری آشکار شود. مصرف دخانیات در دوران بارداری منجر به کم‌خونی نوزاد گشته و نیز خطر ابتلا به دیابت را در نوزادان افزایش می‌دهد به گونه‌ای که این ریسک تا چهار برابر افزایش می‌یابد. این افزایش خطر ابتلا شاید به دلیل مقاومت به انسولین ناشی از سوء‌تغذیه باشد.
واقعیتی دیگر:
یکی از مسائلی که باعث تشدید وخامت عوارض در زنان سیگاری می‌شود، پنهان‌کاری اکثر خانم‌ها در مصرف سیگار است. به این ترتیب اولا به علت عدم آگاهی پزشک در تجویز دارو، گاها داروهای نامتناسب با سیگار مانند داروهای هورمونی تجویز می‌گردد و نیز به علت عدم پیگیری‌های دوره‌ای لازم، تشدید وخامت عوارض را سبب می‌شود. از طرفی تند و سریع و با عجله سیگار کشیدن باعث داغ‌تر شدن مرکز سیگار و افزایش آزاد شدن مواد شیمیایی و گازهای سمی ناشی از سیگار می‌گردد که به وخامت اوضاع دامن می‌زند.
سیگار و شیردهی
مادرانی که پس از اتمام بارداری سیگار می‌کشند، نوزاد خود را در معرض خطر ابتلا به انواع سینه‌پهلو، برونشیت و آسم قرار می‌دهند به گونه‌ای که احتمال ابتلا به آسم در کودکان مادران سیگاری، دو برابر بیشتر است.
- در مادرانی که در دوره‌ی شیردهی سیگار می‌کشند، خطر مرگ ناگهانی نوزاد، به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
- بروز رفتارهای ضداجتماعی در فرزندان خانم‌هایی که در دوران بارداری و شیردهی سیگار می‌کشند، بیشتر از افراد عادی است. این امر به علت تاثیر مستقیم نیکوتین و اثرات کاهش اکسیژن در مغز جنین و نوزاد است. در ضمن ارتباط قابل ملاحظه‌ای بین رفتارهای متمردانه و اختلال بیش‌فعالی و بی‌توجهی، با سیگار کشیدن مادر وجود دارد. هر چه تعداد سیگار کشیدن مادر بیشتر باشد، علائم هر دو نوع اختلال یعنی رفتارهای ضداجتماعی و بیش‌فعالی و کم‌توجهی بیشتر می‌شود.
- یک مورد مرگ کودک 6 ماهه توسط خوردن ته‌سیگار سوخته مادر گزارش شده است.
- مادران سیگاری در شیردهی به نوزادان خود، دچار اختلال می‌گردند. این اختلال تا حد زیادی مربوط به تغییر طعم شیر، به دلیل ورود سموم و نیکوتین به آن است که باعث عدم پذیرش توسط نوزاد می‌گردد. در عین حال تصور مادر از اینکه از طریق شیر، سموم سیگار را وارد بدن کودک خود می‌کند، باعث دلسردی و کاهش اعتماد به نفس در شیردهی و در نتیجه کاهش ترشح شیر می‌گردد. به طوری که بر اساس مطالعات، زنانی که بعد از زایمان روزانه بیش از 10 عدد سیگار مصرف می‌کنند، نسبت به زبان مشابه غیرسیگاری، توانایی کمتری برای شیردهی به کودکشان دارند و اغلب قادر به انجام این کار به طور مستمر نیستند. البته این مساله تا حدی به علت تاثیر بر روی هورمون‌های بدن می‌باشد. هورمون‌هایی نظیر پرولاکتین که هورمون تحریک‌کننده‌ی تولید شیر است. در عین حال پایین بودن چربی در شیر مادر، طعم آن را عوض کرده و مقبولیت آن را از سوی کودک زیر سوال می‌برد. این مساله نیز به برگشتن طعم شیر به علت مواد داخل سیگار اضافه شده و وضعیت را بغرنج‌تر می‌کند، بدین ترتیب می‌بینیم که شیر مادر که به عنوان بهترین و مناسبَ‌ترین منبع تامین انرژی و نیازهای غذایی نوزاد به شمار می‌رود، چگونه با مصرف سیگار مادر از دست رفت و این موضوع چقدر بر روی رشد و آینده‌ی کودک تاثیر می‌گذارد.
با این وصف ترک سیگار در خانم‌ها مشکل‌تر از آقایان است و طبق تحقیقات به عمل آمده، میزان موفقیت روش‌های ترک سیگار در زنان سیگاری کمتر از مردان سیگاری است.
در زیر عواملی که سبب می‌شوند ترک سیگار در خانم‌ها مشکل‌تر از آقایان باشد، آورده شده‌اند.
1- زنان بیش از مردان از افزایش وزن ناشی از ترک سیگار می‌ترسند.
2- زنان در زمینه‌ی ترک، کمتر از حمایت‌های روحی، خانوادگی و اجتماعی برخوردارند.
3- انواع ناهنجاری‌های روحی و روانی مانند افسردگی در خانم‌ها بیشتر است.
4- تغییرات هورمونی بدن خانم‌ها، با ناپایدار کردن جسم و روح آنان، هرگونه تغییر، از جمله ترک یک نوع اعتیاد را دشوارتر می‌کند.
5- به علت فرم سیگار کشیدن خانم‌ها: «سریع و در فضاهای بسته»، وابستگی به نیکوتین در آنان سریع‌تر رخ می‌دهد.
نقش زنان در ترک همسران
بر طبق تحقیقات به عمل آمده، زنان و کودکان بهترین افرادی هستند که می‌توانند شوهران و پدران خود را وادار به ترک سیگار کنند. اگر زن خانه به این نکته توجه کند که شانس ابتلا به سرطان در همسران افراد سیگاری 2 برابر است، حتما تلاش بیشتری در این راه می‌کنند