بدغذایی در اطفال
بدغذایی در اطفال
چرا کودک از خوردن امتناع می‌کند و چه باید کرد؟
امتناع کودک از خوردن ممکن است به دلایل زیر باشد:
*فعالیت زیاد و در نتیجه خستگی
*فعالیت کم و در نتیجه کمتر گرسنه شدن
نخوابیدن
*کم بودن فاصله بین تنقلات با غذاهای اصلی
*اظهار نظر مبنی بر دوست نداشتن غذا توسط بزرگترها.
اما در عین حال این امر ممکن است وسیله ای باشد که کودک می‌خواهد عدم وابستگی و استقلالش را نشان دهد. این خود بخشی از مراحل تکامل اوست. والدین اگر هیجان زده باشند و به کودک فشار بیاورند سبب کندی جریان ترشح معده کودک و مانع از هضم غذای وی می‌شوند. بعلاوه کودک از توجه والدین لذت می‌برد و می‌آموزد که امتناع از خوردن، یکی از راه‌های جلب توجه آنان است. کودک معمولا غذای بخصوصی را برای مدتی دوست دارد و بعد ممکن است به غذای دیگری علاقه نشان دهد. یعنی کودک غذایی را که تا دیروز دوست داشت و می‌خورد، امروز از خوردنش امتناع می‌کند. در این مورد، والدین با تغییراتی از قبیل تغییر در درجه حرارت و یا نوع پخت، یا شکل غذا (به عنوان مثال دادن شیر گرم یا سرد، دادن تخم مرغ آب پز یا نیمرو و... ) و تعریف و تمجید از غذا می‌توانند آن را مورد پسند و دلخواه کودک کنند. اگر کودک باز هم از خوردن امتناع کرد، والدین باید صبور باشند و کودک را به اجبار وادار به خوردن نکنند و پس از تمام شدن غذا، بشقاب او نیز با سایر بشقاب‌ها برداشته شود. بدین ترتیب هم کودک یاد می‌گیرد که زمان صرف غذا نامحدود نیست و هم باعث می‌شود در وعده غذایی بعد، به اندازه کافی گرسنه باشد و غذا بخورد. نتایج مطالعات نیز نشان داده است که دریافت انرژی هر کودک از یک وعده غذایی به وعده دیگر بسیار متفاوت است ولی کل انرژی دریافتی روزانه بطور قابل توجهی ثابت است. بدین معنی که معمولا کودک کمبود کالری و مواد مغذی در یک وعده را، در وعده بعد جبران می‌کند. لذا وظیفه والدین انتخاب و ارائه مواد غذایی مغذی و مناسب است.
اگر کودک به خوردن بعضی از غذاها علاقه نشان نمی‌دهد چه باید کرد؟
اگر کودک علاقه کافی برای خوردن بعضی از انواع غذاها را ندارد مادر باید آن غذا را به روش های مختلف درست کند تا همان ماده غذایی با مزه و طعم جدید مورد استفاده کودک قرار گیرد و اگر باز هم از خوردن امتناع کرد می‌توان از جانشین های آن ماده غذایی استفاده نمود.
بعضی از مادران شکایت دارند که کودکشان گوشت تکه یا تخم مرغ نمی‌خورد و یا شیر کم می‌خورد و یا شیرینی زیاد طلب می‌کند. در زیر چند پیشنهاد برای راهنمایی این مادران اورده شده است.
**برای کودکانی که گوشت تکه ای نمی‌خورند:
بهتر است گوشت را به قطعات بسیار کوچک و ریز تقسیم کنید که به خوبی پخته شود مثلا به صورت حلیم گندم درآید.
قطعات بسیار ریز گوشت را مخلوط با حبوبات کاملا بپزید و نرم کنید. همراه با یک قاشق غذا خوری روغن زیتون و یک قاشق مرباخوری آب لیمو ترش یا آب نارنج تازه به کودک بدهید.
گوشت چرخ کرده را به صورت کوفته قلقلی درآورید یا به صورت مخلوط با گوجه فرنگی بجای سس روی ماکارونی بریزید یا کتلت (مخلوط کوشت و سیب زمینی و تخم مرغ) به شکل های کوچک و زیبا تهیه کنید و یا به صورت مخلوط با آب گوجه فرنگی و لوبیا و برنج (لوبیا پلو) بپزید.
از گوشت مرغ یا ماهی استفاده کنید.
اگر کودک هیچیک از انواع گوشت را نمی‌خورد از جانشین های آن استفاده کنید؛ مثل زرده تخم مرغ، سفیده تخم مرغ، عدس، پنیر با بادام یا گردو، لوبیا چیتی پخته شده، بادام زمینی بدون پوست، شیر و ماست.
برنج را در آب گوشت یا مرغی که می‌پزید بریزید و به صورت کته نرم، با انواع سبزی ها یا عدس ، به او بدهید.
کودکانی که اصلا گوشت نمی‌خورند باید از نظر دریافت آهن مورد توجه باشند.
**برای کودکانی که تخم مرغ سفت شده را نمی‌خورند:
تخم مرغ سفت شده را با کمی‌کره یا شیر نرم کنید.
زرده و سفیده تخم مرغ را بزنید و داخل سوپ بریزید و بگذارید چند جوش بزند.
زرده و سفیده تخم مرغ را با کمی‌شیر (2 قاشق غذاخوری) مخلوط کرده و در روغن بپزید (خاگینه)
سیب زمینی پخته شده و تخم مرغ سفت شده را رنده کنید و به آن کمی‌کره یا روغن زیتون بزنید (تقریبا مثل سالاد الویه ولی بدون سس مایونز) یا به آن ماست و روغن زیتون یا کمی‌شیر اضافه کنید.
تخم مرغ را بزنید و با نصف استکان ماست در ته قابلمه ای که برای او کته درست می‌کنید بریزید (مثل ته چین)
ماکارونی را بپزید، آب کش کنید، یک تخم مرغ را بزنید و با یک استکان شیر مخلوط کنید، کمی‌پنیر در آن رنده کنید و با ماکارونی دم کنید.
تخم مرغ را بزنید و با کمی‌خامه و آب لیمو به سوپ او اضافه کنید و بگذارید بپزد (از مصرف تخم مرغ خام یا نیم پز پرهیز کنید).
**برای کودکانی که شیر مادر یا هیچ شیر دیگری را نمی‌خورند:
ماست را جانشین شیر کنید و دوغ و ماست را در وعده های غذایی کودک بگنجانید.
در بعضی از غذاها از شیر استفاده کنید. مثلا آرد و کره و شیر را به سوپ اضافه کنید. ماکارونی و شیر و پنیر درست کنید. به کودک شیر برنج و فرنی بدهید.
با شیر و کره و پنیر و کمی‌آرد، سس درست کنید و روی ماکارونی یا روی سبزی های پخته شده بریزید.
**برای کودکانی که سبزی یا میوه نمی‌خورند:
کودکان ممکن است در این سن یک نوع میوه یا سبزی را نخورند و نوع دیگر را بهتر بپذیرند. هر کدام را که بهتر می‌خورند بیشتر بدهید. اما گهگاه سبزی ها یا میوه هایی را که نمی‌خورند باز امتحان نموده و پیشنهاد کنید.
سبزی هایی مثل کرفس و هویج را بپزید (نه خیلی زیاد که له شود بلکه کمی‌ترد باشد) و بگذارید کودک آن را با دست بردارد و بخورد.
سبزی ها را ریز کرده و در سوپ او بریزید.
کمی‌ماست چکیده بر روی سبزی های پخته بریزید یا سبزی را با نان و پنیر به او بدهید.
اگر میوه نمی‌خورد، آن را رنده کرده یا به تکه های کوچک تقسیم کنید و با کمی‌خامه یا ژله به او بدهید (مثل سالاد میوه)؛ یا در تهیه ژله به جای آب، آب میوه بریزید؛ یا ژله درست کنید و تکه های بسیار کوچک میوه را به ژله اضافه نمائید (فراموش نکنید میوه و سبزی ها را قبل از مصرف خوب شسته و ضد عفونی نمائید).
**برای کودکانی که شیرینی زیاد می‌خورند:
چون عادت به خوردن مواد شیرین از کودکی ایجاد می‌شود، لذا برای پیشگیری از ایجاد این عادت باید:
خرید شیرینی و درست کردن غذاهای شیرین را کاهش دهید.
در غذاهای شیرینی که استفاده می‌کنید، شکر کمتری استفاده نمائید.
مواد شیرین مثل بستنی و شکلات را به عنوان جایزه به کودک ندهید بلکه مقدار کمی‌از آن را جزو برنامه غذاییش بگذارید. از عکس برگردان یا برچسب های رنگی بعنوان جایزه استفاده کنید.
مراقب دندان های کودک نیز باشید و بعد از مصرف مواد شیرین حتما دندان های او را مسواک بزنید.